De gezondheidstransitie

Ons huidige zorgsysteem is grotendeels ingericht op het behandelen van ziekte. Maar wat als we gezondheid als uitgangspunt nemen? De verschuiving van Cure & Care naar Heal & Deal vraagt om een andere manier van denken en handelen. Een waarbij we niet alleen ziekte bestrijden, maar ook investeren in de kracht van mensen en gemeenschappen om gezond te blijven. Dit vraagt om een nieuwe balans tussen zorg en preventie, tussen professionele hulp en eigen regie. Hoe kunnen we deze transitie maken?

Lees hieronder de inspiratie van Thomas Plochg. Heb je hier een reactie over, of wil je meepraten over dit onderwerp? Kijk dan op het FvG-kanaal op 1Sociaaldomein. Hier kun je jouw ervaringen en knowhow delen en je laten inspireren door anderen.

Van ziektezorg naar gezondheidsmaatschappij

We leven in een samenleving waarin de focus ligt op het genezen en behandelen van ziekte, in plaats van gezond zijn en je leven kunnen leiden. En daarin lopen we vast. Dit is het dilemma waar Thomas Plochg, directeur van de Federatie voor Gezondheid, zich al jaren mee bezighoudt.  “We hebben een zorgstelsel gecreëerd dat perfect is ingericht op ziekte,” zegt hij. “Je wordt ziek, krijgt een diagnose, ondergaat een behandeling en hopelijk word je beter. We besteden dus pas aandacht aan gezondheid als het misgaat.” Als je gezond bent, is dat geen issue. Maar voorkomen is nog altijd beter dan genezen. In plaats van gezondheid te zien als de afwezigheid van ziekte, zou het dus moeten gaan om de manier waarop mensen hun leven leiden, hoe ze zich aanpassen en veerkrachtig blijven in een complexe wereld.

Van zorg naar veerkracht

Dit denken komt terug in het concept Heal & Deal, een concept dat Thomas samen met Jan van der Kamp (gepensioneerd GGD directeur) muntte. Het idee is eenvoudig: we moeten niet alleen investeren in Cure & Care – het genezen en verzorgen van ziekte door professionals – maar ook in Heal & Deal, oftewel het versterken van het vermogen van mensen om zelf gezond en veerkrachtig te blijven in een (sociale) context die dat bekrachtigt. “De zorg is een prachtig vangnet,” legt Thomas uit. “Maar als we een houdbaar stelsel willen, moeten we investeren in de mogelijkheden die mensen en hun gemeenschappen zelf hebben om gezond te leven, te herstellen en zich aan te passen. Dit vraagt om een manier van denken die niet vasthoudt aan vaste structuren, maar meebeweegt met de complexiteit van het leven. Heal & Deal waar het kan, Cure & Care waar het moet.”

Wat dan niet helpt, is de huidige ‘ziektezorg-economie’, waarin ongezonde gewoonten en ziekmakende bedrijfsmodellen winstgevend zijn. “We hebben onze economie gebouwd op ziekmakende bedrijvigheid en een gigantisch zorgstelsel dat floreert op het achteraf repareren van de ontstane ziektes. Dit is een gouden business,” zegt Thomas. “Maar het functioneert inmiddels zó goed, dat het zijn doel voorbij is geschoten. We vergiftigen onszelf en vervuilen op zo’n grote schaal ons eigen nest dat het de economie schaadt. Bedrijven kampen met uitval en een verlies aan arbeidsproductiviteit. Als de vraag naar zorg in dit tempo blijft doorgroeien zou in 2040 1 op de 4 mensen in de zorg moeten werken om eraan te kunnen voldoen. Het is onrealistisch om in deze omvang een beroep te doen op de arbeidsmarkt. De rek is eruit.”

Op zoek naar een nieuw evenwicht

De oplossing ligt volgens Thomas in het creëren van een nieuw evenwicht. “We gaan de zorg niet afschaffen, maar wel meer in balans brengen met de gezonde kracht vanuit mensen en hun gemeenschappen zelf.” Het uitgangspunt daarbij is dat gezondheid zowel een individuele als een collectieve verantwoordelijkheid is. “Veel mensen maken hier een binaire keuze van. Maar het is niet of-of, het is en-en,” benadrukt Thomas. “Het is naïef om te denken dat mensen gezonde keuzes los van hun context maken. En andersom is het naïef om te denken je collectieve gezondheid kunt bereiken zonder het individu te betrekken. De kunst is dus om beide te verzoenen met elkaar.” Dat vraagt ook om politieke keuzes: wat vinden we als samenleving belangrijk genoeg om structureel in te investeren?

De samenleving kantelt al

“De wal is het schip al aan het keren als je goed kijkt.” Volgens Thomas schuift het speelveld al op richting gezondheid. Er ontstaat onder de radar een samenleving waarin mensen niet alleen zorgconsumenten zijn, maar ook actieve coproducenten van hun eigen gezondheid en welzijn. “We kunnen daarbij een handje helpen, bijvoorbeeld door het solidariteitsbegrip te verbreden en burgers te betrekken,” besluit hij.

Heb je hier een reactie over, of wil je meepraten over dit onderwerp? Kijk dan op het FvG-kanaal op 1Sociaaldomein. Hier kun je jouw ervaringen en knowhow delen en je laten inspireren door anderen.